[18] Jesień 2023: rekordowo ciepła!

Ocieplenie klimatyczne nie odpuszcza. Tegoroczna jesień meteorologiczna (IX-XI) w podsumowaniu zajęła pierwsze miejsce w moim historycznym rankingu najcieplejszych, strącając z piedestału dotychczasową rekordzistkę z roku 2006. O tym sukcesie zadecydował zdumiewająco (rekordowo) ciepły wrzesień oraz ciepły październik; druga połowa listopada przyniosła warunki zimowe, jednak nastąpiło to za późno by zapobiec rekordowi ciepłoty sezonu jako całości.

Średnia temperatura trzech miesięcy (według obliczenia własnego) wynosi 11,20°C na stacji Warszawa-Okęcie. To wartość wyższa o 2,17 stopni od średniej najnowszego 30-letniego okresu referencyjnego 1991-2020, i aż o 2,43 st. powyżej górnej granicy normy dla 30-lecia 1961-1990. To ostatnie porównanie wykazuje jak bardzo tegoroczny sezon odbiega od tego, co było normą w XX wieku. Stosunek temperatur trzech miesięcy wobec średnich wartości okresów 1991-2020 i 1961-1990 wyglądają następująco (°C): wrzesień +4,4 / +5,1; październik +2,2 / +2,5; listopad 0,0 / +0,6 st.

Najwyższą temperaturę jesieni odnotowano 13 września (30,4°C), najniższą – 30 listopada (-6,8°C).

Poniższy wykres ukazuje wzrost temperatury sezonu jesiennego od 1881 roku (wg linii trendu) od ok. 7,6°C do ok. 9,2°C. Najzimniejsza jesień przypada na rok 1941 (5,30°C), najcieplejsza – jako się rzekło – jest tegoroczna (11,20°C). Ostatnia z mojej kategorii skrajnie chłodnych (Tśr<7,00°C) należy do roku 1998 (6,50°C).

Rok 1999 wyraźnie zapoczątkował trwający do dziś trend ocieplania jesieni, już obejmujący ćwierćwiecze.

Dane bazowe: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Liczba dni gorących/upalnych (Tmax≥25,0°C) wynosi tej jesieni 16 (historyczny rekord), podczas gdy średnia ich liczba dla okresu 1991-2020 to… 3 (trzy). Dni z Tmax≥20,0°C jest 32 (prawdopodobnie historyczny rekord, średnio bywa 15). Dni z ciepłymi/łagodnymi nocami (Tmin≥10,0°C) jest 34 (prawdopodobnie rekord, normalnie bywa 18). W aspekcie termicznym, tegoroczny wrzesień był miesiącem absolutnie letnim, nie jesiennym. Jego średnia temperatura (18,6°C) przewyższa większość wartości okresów referencyjnych obowiązujących do końca XX stulecia dla… lipca! Oznacza radykalną „restrukturyzację” dotychczasowych kategorii ciepła odnoszących się do września, wynosząc ich górny limit na nowy, znacznie wyższy od dotychczasowego poziom.

Suma opadu atmosferycznego jesienią 2023 roku to 144,7 mm wody, jest więc większa od normalnej (114% tejże), o czym przesądziły wysokie opady w październiku i listopadzie, gdyż wrzesień był suchy. Dni z mierzalnym opadem było 42, o sześć ponad normę. Najwyższy opad dobowy wyniósł 25,2 mm (21 października). Wystąpił jeden dzień z burzą (13 września, przeciętna ich liczba to dwa).

17-18 listopada padał pierwszy śnieg w tym sezonie. Leżał na ziemi przez dwa dni (mierzalna pokrywa), suma pokrywy 5 cm, najwyższa 3 cm. Ciekawostka: dokładnie te same liczby dotyczą listopada 2022.

Średnia wilgotność względna powietrza tej jesieni to 79,3%, o prawie 4 punkty procentowe niższa od średniej wieloletniej, najniższa od 2016 roku – pomimo stosunkowo wysokiej sumy opadu. Średnia temperatura punktu rosy to 7,10°C, o 1,43°C powyżej przeciętnej.

Średnie zachmurzenie nieba tej jesieni wynosi 62,3% w Warszawie i jest mniejsze od przeciętnego (65,9%), najmniejsze od 2018 roku. Jak zwykle, najbardziej pochmurny był listopad (81% pokrycia nieba wobec normalnego 77%). Co może zaskakiwać, mimo że ciepły, październik był jednak bardziej pochmurny niż normalnie (70% wobec 64%). Bardzo pogodny był wrzesień (36%, normalnie 57%). Ogólne usłonecznienie w całym sezonie (wg obliczenia własnego) wynosi 371,3 godzin, czyli jest znacznie większe od normalnego (121% tegoż); o tym wyniku zadecydował wrzesień.

Średnia prędkość wiatru (10,2 km/h), jest o 2,7 km/h niższa od przeciętnej dla tej pory roku. W opracowanym przeze mnie okresie (od 1947 roku) tylko jesień 2020 ma tak niską wartość. Nie było żadnej jesiennej wichury „w dawnym stylu” powodującej poważne szkody (choć było ich sporo w alarmistycznych zapowiedziach medialnych i alertach RCB). Występowały takowe w listopadzie w zachodniej Europie, związane z głębokimi niżami („Ciaran” w dniu 3 oraz „Niklas” 23-25), które atoli docierały do Warszawy znacznie osłabione. Ich głównym skutkiem były dość obfite opady deszczu.

Średni stan wody wiślanej (punkt pomiarowy Bulwary godz. 6:00) jesienią 2023 był ogólnie niski (100 cm), bardzo niski we wrześniu i październiku, wyższy (w granicach normalnego) w listopadzie. Najwyższy stan wody przypadł 26 listopada (252 cm), najniższy – 18 i 22 września (50 cm).

VarsoviaKlimat.pl

*****

(Obliczenia parametrów meteorologicznych dokonane przez autora i na jego odpowiedzialność na podstawie danych obserwacyjnych IMGW-PIB ze stacji meteorologicznej na lotnisku międzynarodowym Okęcie i innych źródeł, a także obserwacji własnych).