[21] Lato 2024: wyrównany rekord ciepłoty!

Po rekordowo ciepłej wiośnie, lato tegoroczne stanowi kontynuację trendu radykalnego ocieplania warszawskiego klimatu, wyrównując wartość termiczną dotychczasowego rekordzisty z roku 2019 (za cały okres obserwacji termometrycznych). Było także dotkliwie posuszne, mimo normalnej sumy opadu (paradoks wyjaśniony w dalszej części raportu).

Średnia temperatura trzech miesięcy (według mojego obliczenia) wynosi 21,07°C na stacji Warszawa-Okęcie. To wartość wyższa aż o 2,17 stopni nawet od średniej najnowszego, historycznie najcieplejszego 30-letniego okresu referencyjnego 1991-2020. A gdy ją porównać do trzydziestolecia 1961-1990 (które do niedawna było traktowane przez Światową Organizację Meteorologiczną jako podstawowy punkt odniesienia), to różnica wynosi 3,70 stopni!

Poniższy wykres (1) ukazuje przebieg dobowej Tmax latem 2024 roku oraz wartości średnie z okresu referencyjnego 1961-1990. Dlaczego wybrałem tu dla porównania okres referencyjny 1961-1990? Ponieważ jest on w miarę reprezentatywny dla dłuższego okresu historycznego sprzed lat 1990-tych (gdy ocieplenie klimatu zaczynało nabierać przyspieszenia). Ponadto wielu ludzi pamięta tamte czasy z własnego doświadczenia, w całości lub częściowo.

Latem 2024 roku liczba dni upalnych (Tmax ≥ 30,0°C) wynosi 22, czyli aż o 12 więcej niż średnia dla okresu referencyjnego 1991-2020. Dni gorąco-upalnych (Tmax ≥ 25,0°C) jest 59 (normalnie 40).

Najwyższa (uśredniona) wartość dobowej Tmax w okresie 1961-1990 to 25,5°C (8 sierpnia). W 2024 roku średnia Tmax całego czerwca jest tylko minimalnie niższa (25,4°C), podczas gdy lipca i sierpnia znacznie wyższe (odpowiednio 27,5°C i 27,0°C). Należy podkreślić: są to średnie temperatury maksymalne całych miesięcy, podczas gdy dla okresu 1961-1990 jest to najwyższa wartość dla jednej doby z całego roku!

Najwyższą temperaturą sezonu 2024 jest 35,3°C (10 lipca). Najniższe wartości: dla 2024 to 18,6°C (5 sierpnia), dla 1961-1990 – 20,0°C (1 czerwca). Uwaga: dla porównania najniższej Tmax sezonu 2024 z przedstawionym 30-leciem właściwym kryterium jest średnia najniższa Tmax sezonu letniego dla tegoż okresu. A ta wynosi… 15,6°C.

Wykres 1.

Dane bazowe: PIHM-IMGW-IMGW/PIB. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres (2) ukazuje przebieg dobowej Tmin latem 2024 roku oraz wartości średnie z okresu referencyjnego 1961-1990. Dni z Tmin < 10,0°C (zimnymi nocami) było tylko 4 (normalnie powinno być 12). Za to dni z nocami ciepło-tropikalnymi (Tmin ≥ 15,0°C) było 53. Wartość średnia dla okresu 1961-1990 to… 16. Tak jest – szesnaście! Nocy tzw. tropikalnych (Tmin ≥ 20,0°C) w sezonie letnim 2024 było 6. W okresie 1961-1990 wynotowałem ich… 4. Za cały okres trzydziestu lat!

Najwyższa (uśredniona) dobowa wartość Tmin w okresie 1961-1990 to 13,9°C (19 lipca). W 2024 roku średnie Tmin wszystkich trzech miesięcy są wyższe od tej wartości (14,3°C, 16,6°C, 15,6°C). Najwyższą Tmin sezonu 2024 jest 23,4°C (11 lipca).

Najniższe wartości: dla 2024 to 7,3°C (14 czerwca), dla 1961-1990 – 9,1°C (1 czerwca). I znowu: nie dajcie się zmylić tym, że wartość dawnego sezonu jest wyższa od tegorocznej, gdyż średnia najniższa Tmin sezonu letniego dla 30-lecia 1961-1990 to tylko 4,6°C.

Wykres 2.

Dane bazowe: PIHM-IMGW-IMGW/PIB. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

I wreszcie wykres (3), który ukazuje przebieg średniej temperatury dobowej latem 2024 roku oraz wartości średnie z okresu referencyjnego 1961-1990. Tylko w dniach 12-14, 23 czerwca, 3 lipca, 5, 12, 22 sierpnia – czyli w ośmiu dniach – temperatury średnie całodobowe w 2024 był niższe od przeciętnych dla okresu 1961-1990. Czy trzeba długo przekonywać, że tegoroczne lato od przedstawionej normy dzieli bardzo dużo?

Wykres 3.

Dane bazowe: PIHM-IMGW-IMGW/PIB. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak wspomniałem na wstępie niniejszego raportu, suma opadu atmosferycznego latem 2024 jest bardzo bliska średniej wieloletniej i wynosi 201,7 mm wody (przeciętna to 206,7 mm). A jednak lato należy ocenić jako posuszne, gdyż aż 66% całości opadu przypada na zaledwie cztery doby (11-13 lipca i 19/20 sierpnia). Przy ogólnie wysokich temperaturach i dominacji okresów ze skromnymi opadami, klimatyczny bilans wodny był silnie zachwiany z powodu wielodniowych okresów (prawie) bezopadowych, a także skutkiem intensywnego parowania.

Dni z mierzalnym opadem było 33, tylko o 3 mniej niż normalnie; atoli ten „przyzwoity” wynik też jest mylący, gdyż im bardziej zaawansowane było lato tym dni opadowych było mniej, przy rosnącej ciepłocie (czerwiec 15 dni, lipiec 11, sierpień tylko 7). Poza tym, większość opadów było nieobfitych (tylko 9 dni z opadem ≥ 5,0 mm). Najwyższy opad dobowy wyniósł 93,8 mm (19-20 sierpnia); jest to historyczny rekord opadu dobowego w Warszawie (poprzedni to 86,6 mm z 18 lipca 1851). Odnotowałem 13 dni z burzą (grzmotami), a więc było ich niewiele (przeciętnie bywa 18), mimo ustawicznych medialnych ostrzeżeń o burzach; gdyby te się zawsze sprawdzały, to dni z burzą byłoby chyba co najmniej trzy razy więcej. W tychże zapowiedziach burze miały być nieodmiennie bardzo gwałtowne i powodować ogromne zniszczenia. Faktycznie, podczas burz 11 lipca i 19 sierpnia wiele drzew w warszawskich parkach zostało obalonych (w pierwszym przypadku w Łazienkowskim, w drugim – w wilanowskim), co popularne media zinterpretowały jako potwierdzenie niezwykłej potęgi burz. Pomijano jednak fakt, że wiele z tych drzew (uznanych za „zabytkowe”, więc nie podlegających wycince) było spróchniałych w środku i tylko „czekały” na silniejszy powiew wiatru, by się przewrócić.  

Średnia wilgotność względna powietrza wynosi 63,4% i jest znacznie niższa od przeciętnej (69,2%), kontynuując wieloletnią tendencję spadku tego parametru. Dni z niską (uśrednioną) wilgotnością (< 60%) było tego lata 36, dużo więcej niż przeciętnie (21).

Średnie zachmurzenie nieba – 55% w Warszawie, prawie równe normalnemu (56%); najbardziej zachmurzony był czerwiec (59%), mniej lipiec (55%), najmniej sierpień (50%). Ogólne usłonecznienie w całym sezonie (wg mojego obliczenia) wynosi 747,7 godzin, czyli 102% średniego wieloletniego i 55% możliwego.

Średnia prędkość wiatru lata 2024 roku jest niska (10,1 km/h, wieloletnia to 11,9 km/h). Najbardziej wietrzny dzień to 29 lipca (średnia prędkość wiatru 23,4 km/h); najsilniejszy poryw wystąpił podczas burzy 28 lipca (77,8 km/h na Okęciu; były doniesienia o porywach do 82,9 km/h 19 sierpnia w innych punktach miasta). Popularne media donosiły że porywy wiatru były niezwykle silne, jednak w przeszłości wielokrotnie zdarzały się silniejsze (nawet ponad 100 km/h).

Średni stan wody wiślanej (punkt pomiarowy Bulwary) latem 2024 wynosi 69 cm i jest skrajnie niski (średni wieloletni wg mojego obliczenia to 188 cm). Najwyższy stan wody odnotowałem 9 czerwca (172 cm), najniższy 5 sierpnia (38 cm).

Na zakończenie tego raportu przyznaję, że pomyliłem się w zapowiedzi aury letniej jaką przedstawiłem w raporcie wiosennym trzy miesiące temu. Napisałem wtedy: „… temperatura przynajmniej jednego letniego miesiąca będzie się mieścić w wieloletniej normie, a może nawet będzie poniżej tejże. Trudno uwierzyć, by do pięciu kolejnych miesięcy z kategorii „bardzo/skrajnie ciepłe” doszły kolejne trzy.” A jednak tak się stało – nie doceniłem potęgi ocieplenia klimatycznego, jakie przeżywamy. Napisałem też: „Spodziewam się też, że co najmniej jeden miesiąc lata będzie mieć bardzo wysoką sumę opadu.” Rzeczywiście, sierpień miał nieco ponad 100 mm. Jednak prawie wszystko z tego przypada na… jedną dobę (19-20/08). Tak wielka koncentracja opadu w bardzo krótkim czasie nie jest zjawiskiem korzystnym, jest jednak zgodna z ewolucją naszego klimatu w dobie jego ocieplania.

VarsoviaKlimat.pl

*****

Obliczenia parametrów meteorologicznych dokonane przez autora i na jego odpowiedzialność na podstawie danych obserwacyjnych IMGW-PIB ze stacji meteorologicznej na lotnisku międzynarodowym Okęcie i innych źródeł, a także obserwacji własnych.