21 września 2025: Rekordowo późna „trzydziestka”!

21 września 2025 roku na stacji Okęcie odnotowano 30,8°C. Jest to najpóźniej dostrzeżona w sezonie oficjalna „trzydziestka” na stacji Okęcie. Wcześniejszy rekord należał do 17 września 1947 roku. Okres „okna” dla wysokich temperatur wydłuża się (31 marca 2024 po raz pierwszy zanotowano dzień gorący w marcu, z Tmax 25,3°C).

Jak ukazuje poniższa tabelka, dni upalne we wrześniu są (były?) skrajnie rzadkie. W ostatnich 94-ech latach pojawiły się tylko w 19-stu dniach na 2820 dni miesiąca (zakładam, że 30-tka już się nie pojawi w tym roku). Zwraca uwagę długa przerwa w okresie 1955-2007. W latach 2008-2023 dni upalne występowały we wrześniu co 3-4 lata. Od 2023 już corocznie.

VarsoviaKlimat.pl

Okęcie 1933-2025: Skrajne dobowe Tmax / Tmin marca

Na 31 dni marca, rekordy najwyższych Tmax z piętnastu dni przypadają na XXI stulecie, a najniższych – z pięciu dni (z czego trzy z marca 2013).

W klasyfikacji minimalnych wartości rekordowo niskich, w XXI wieku widać sześć (więcej niż w lutym), za to w kategorii rekordowo wysokich na obecne stulecie przypada aż 19.

VarsoviaKlimat.pl

Okęcie 1933-2025: Skrajne średnie dobowe temperatury marca

Udział obecnego stulecia w liczbie rekordowo ciepłych (wg średnich całodobowych) dni marcowych jest przytłaczający, jeszcze większy niż dla stycznia i lutego. Spośród najwyższych wartości dobowych, aż 28 (z 31) przypada na wiek XXI.

W klasyfikacji wartości rekordowo niskich, na wiek XXI przypadają tylko 3 dni. Ostatnio z marca 2013 roku.

VarsoviaKlimat.pl

Okęcie 1933-2025: Skrajne dobowe Tmax / Tmin lutego

Na 29 dni lutego, rekordy najwyższych Tmax z piętnastu dni przypadają na XXI stulecie, a najniższych – tylko z sześciu dni (z czego cztery z fali mrozu z lutego 2012).

W klasyfikacji minimalnych wartości rekordowo niskich, w XXI wieku widać tylko dwa (z roku 2012), za to w kategorii rekordowo wysokich na obecne stulecie przypada aż 20.

VarsoviaKlimat.pl

Okęcie 1933-2025: Skrajne dobowe średnie temperatury lutego

Udział obecnego „ociepleniowego” stulecia w liczbie rekordowo ciepłych dni lutowych, jest jeszcze wyższy niż w przypadku stycznia. Spośród najwyższych wartości dobowych, aż 17 (z 29) przypada na wiek XXI. Mimo, że z tegoż upłynęło dopiero 25 lutych, podczas gdy z wieku XX dane stacji Okęcie obejmują 66 lat.

W klasyfikacji wartości rekordowo niskich, na wiek XXI przypadają dwa dni.

VarsoviaKlimat.pl

8 lipca 2025: rekordowo niska woda na Wiśle (11 cm) 

W dniu 8 lipca br. (w godzinach 11-12 i 14-15) na śródmiejskim (lewobrzeżnym posterunku pomiarowym Bulwary notowano poziom wody wiślanej w wysokości 11 centymetrów. Jest to wartość rekordowo niska nie tylko dla posterunku Bulwary – który funkcjonuje od listopada 2017 roku na śródmiejskim odcinku lewobrzeżnym – lecz także dla Warszawy ogółem, co wynika opracowanych przeze mnie danych dla okresu 1951-2025. (Poprzedni rekord wynosił 20 cm z września 2024).

Poniższe zdjęcie zrobiłem 6 lipca br. z kładki pieszo-rowerowej nad Wisłą (na wysokości ulicy Karowej, blisko punktu pomiarowego Bulwary). Widać duży fragment dna rzeki, niemal tworzący mieliznę. Taki widok w tym miejscu pojawił się zapewne po raz pierwszy.

Fot. VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres ukazuje najniższe poziomy wody wiślanej w latach kalendarzowych – do 2017 roku dostosowane do warunków stacji Bulwary, późniejsze bezpośrednie z raportów tejże. Wyliczone przeze mnie wartości mają oczywiście charakter orientacyjny i zawierają margines błędu (moim zdaniem nie przekraczający kilku cm).

*Obliczenia własne na bazie danych z posterunków Królewski Las (1950-1974), Gusin (1975-2017). Od 2018 dane posterunku Bulwary. Dane bazowe: PIHM-IMGW-IMGW/PIB.

Jak widać, aż do 2014 roku minimalne stany wody poniżej 60 cm były rzadkie, pojawiły się tylko w latach 1957, 1959, 1963, 1967, 1983, 1991, 1993, 1994, 2007. Za to w okresie 2015-2025 wystąpiły we wszystkich latach. W okresie 1951-2014 (64 lata) poziom ekstremalnie niski wyznaczyły roczniki 1993 (38 cm) i 2012 (41 cm), wahał się on więc w okolicach 40-stu cm. Średnia najniższa (całoroczna) wysokość wody wiślanej w tym samym 64-letnim okresie wynosi…. 81 centymetrów! We wrześniu 2015 roku (po rekordowo gorącym sierpniu) woda opadła najniżej do (dotąd niewyobrażalnych) 22 cm; od tego czasu można mówić o załamaniu wody wiślanej. Parametr, który dla wspomnianych 64-ech lat wynosi 81 cm, dla okresu 2015-2025 (11 lat) spadł do…. 33 cm.

Podstawową przyczyną tego stanu rzeczy jest pogarszanie się tzw. klimatycznego bilansu wodnego, czyli (w uproszczeniu) wcześniej panującej równowagi pomiędzy utratą wilgoci przez parowanie, oraz jej pozyskiwaniem poprzez opady atmosferyczne. Rosnące temperatury stymulują parowanie z powierzchni ziemi, co oznacza, że przy niezmiennych (a nawet nieco rosnących) sumach opadowych, środowisko ulega stopniowemu osuszaniu, czego jednym z przejawów jest spadek poziomów wód powierzchniowych (np. rzeki Wisły) i podziemnych.

VarsoviaKlimat.pl

3 lipca 2025: nowy rekord upału (Okęcie) 

Wczoraj, 3 lipca 2025 roku na stacji Okęcie odnotowano 36,5°C. Tym samym stracił aktualność dotychczasowy rekord tejże stacji w kategorii najwyższej Tmax dla lipca (35,9°C z roku 1994). Natomiast uprzedni rekord dobowy został wręcz zmiażdżony (31,5°C z 2012). Pamiętajmy, że chodzi o rekord dla tego miesiąca roku; ogólnoroczny nie ulega zmianie (37,0°C z 8 sierpnia 2013). Zaznaczyć trzeba, że chodzi o dane stacji Okęcie. Dla Warszawy ogółem, rekordem Tmax (według danych ogłoszonych oficjalnie) jest 38,0°C (Obserwatorium Astronomiczne, 20 sierpnia 1892).

Poniższy wykres ukazuje najwyższe temperatury odnotowane w lipcu na stacji Okęcie od początku jej istnienia. Może trudno uwierzyć że w lipcu 1979 roku maximum wyniosło zaledwie 24,4°C, ale to fakt. Jednak od 2012 roku nie było u nas lipca bez choćby jednego dnia upalnego. Atoli wcześniej takie lipce nie były czymkolwiek niezwykłym. Zdarzyły się w latach 1935, 1937, 1943, 1949, 1954, 1955, 1956, 1960, 1962, 1965, 1970, 1973, 1974, 1977, 1978, 1979, 1980, 1981, 1990, 1993, 1996, 1997, 2000, 2008, 2011.

*Lata 1944-1946 uzupełnione danymi ze stacji OA i Bielany. Dane bazowe: PIM-PIHM-IMGW-IMGW/PIB.

Wykres wskazuje, że aż do końca XX wieku uśrednione maxima lipcowe wahały się w przedziale ± 31-32 stopni (z jednym ok. 10-letnim załamaniem ok. 1976-1985), a w obecnym stuleciu przesunęły się w górę do przedziału 32-33°C. W tej sytuacji tegoroczny rekord nie jest wielkim zaskoczeniem, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę że sierpniowy jest jeszcze wyższy. Innymi słowy, wczorajszy rekord nie jest dziełem przypadku.

VarsoviaKlimat.pl

Okęcie 1933-2025: Skrajne dobowe Tmax / Tmin stycznia 

Na 31 dni stycznia, rekordy najwyższych Tmax z piętnastu dni przypadają na XXI stulecie, a najniższych – tylko z sześciu dni. Zupełnym fenomenem jest Tmax z 1 stycznia 2023; jest to historyczny rekord dla całej zimy (meteorologicznej), „otwierająca drogę” do napływu w przyszłości mas powietrza o charakterze niemal letnim w okresie najkrótszych dni z całego roku. Uprzedni rekord ciepła dla stycznia nie sięgał czternastu stopni.

W klasyfikacji minimalnych wartości rekordowo niskich, w XXI wieku wyróżnia się fala mrozu ze stycznia 2006 (trzy rekordy); poza tym tylko dwa dni przypadają na bieżące stulecie. Co innego wartości najwyższe: aż 17 przypada na XXI stulecie. Widzimy też, że osławione „mrozy 30-stopniowe” o których często się mówi w aspekcie „dawnych zim”, w rzeczywistości były w ostatnim (prawie) stuleciu zjawiskiem skrajnie rzadkim, zupełnie wyjątkowym. Dodajmy, że Tmin w noc sylwestrową 2023 roku nie różni się istotnie od normy dla… lipca.

VarsoviaKlimat.pl

Okęcie 1933-2025: Skrajne średnie dobowe temperatury stycznia

Styczeń ma 31 dni. Okres obserwacyjny tegoż miesiąca dla stacji Okęcie wynosi 91 lat. Jak wskazuje tabela najwyższych średnich temperatur dobowych stycznia, na lata XXI stulecia przypada 17 rekordów, czyli ponad połowa dni stycznia, choć lata obecnego stulecia (jest ich 25) stanowią tylko 27% przedmiotowego okresu obserwacji.

W klasyfikacji wartości rekordowo niskich, na wiek XXI przypada tylko 5, czyli 6%. Najnowsze dotyczą stycznia 2006 roku, podczas gdy z wartości przeciwnych (najwyższych), najnowsza przypada na rok bieżący, 2025.

VarsoviaKlimat.pl

Za nami kolejna, trzecia już w tym roku fala skrajnego ciepła. Pierwsza „rzeź rekordów” nastąpiła 27-30 stycznia, druga 6-10 marca (zob. dedykowane artykuły na blogu). Znak zapytania bierze się z wątpliwości, czy takie wydarzenia ciągle możemy nazywać anomalnymi (w znaczeniu czegoś nienaturalnego), czy raczej charakterystycznymi dla okresu ocieplenia klimatycznego, jaki przeżywamy.

Poniższa tabela ukazuje historyczne rekordy termiczne dobowe z dni 14-18 kwietnia dla stacji Okęcie. Na żółto zaznaczyłem rekordy tegoroczne oraz te stare, które pozostają aktualne.

Warto do tejże tabeli dodać krótki, ale istotny komentarz. Na co należy zwrócić szczególną uwagę? W czterech przypadkach rekordy dobowe nie zostały tylko pokonane, ale wręcz zdeklasowane (Tmax 17/04, Tmin 18/04, Tśr 17 i 18/04). Temperatura minimalna z 18 kwietnia oznacza prawdopodobnie najwcześniejszą w sezonie wiosennym noc, którą klasyfikuję jako „bardzo ciepłą” (Tmin ≥ 15,0°C); obecny stan moich badań wskazuje, że uprzednio najwcześniejszą takową w sezonie była noc na dzień 30 kwietnia 2018 (Tmin 15,2°C).

Imponuje także Tmax 28,0°C z dnia 17-ego, nieodległa od progu upału. Jednak niektórzy zapowiadacze pogody i komentatorzy medialni, którzy określali tę wartość jako niespotykaną anomalię, zapominali o fakcie że ledwie rok wcześniej, czyli w 2024 identyczna Tmax pojawiła się na stacji Okęcie jeszcze wcześniej, czyli 8 kwietnia.

Dane: PIM-PIHM-IMGW-IMGW/PIB. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Opisaną tu falę ciepła – albo wręcz gorąca – można też traktować jako potwierdzenie często teraz powtarzanej w mediach sentencji „kwiecień-plecień co przeplata, trochę zimy, trochę lata”, gdyż wcześniej w tegorocznym kwietniu mieliśmy tygodniową (5-11/04) falę chłodu z nocnymi przymrozkami i przelotnymi opadami śniegu. Także w tym przypadku niektórzy komentatorzy nie wahali się używać określenia „anomalia”, tym razem w odniesieniu do jakoby wyjątkowo skrajnego kwietniowego zimna. Jednak historyczna statystyka wskazuje, że ten „atak zimy” nie był niczym szczególnym, gdyż bardzo podobne zdarzały się w przeszłości w okresie 5-11 kwietnia niejednokrotnie. Średnia temperatura tych siedmiu dni w 2025 roku wynosi 3,9°C; niższe, bardzo zbliżone albo niewiele wyższe występowały w obecnym stuleciu w latach 2002, 2003, 2006, 2012, 2013, 2021. Dopiero w ostatnich parunastu latach zdają się (niemal) zanikać, więc może tylko tak daleko w przeszłość sięga horyzont czasowy niektórych komentatorów naszej aury.

Publikowano także „sensacyjne” informacje o rzekomo niesłychanie gwałtownym spadku temperatury z dnia na dzień, co też ktoś w telewizji nazwał „anomalią”. Chodziło przede wszystkim o spadek Tmax z 20,2°C (4 kwietnia) do 8,3°C dnia następnego i 5,5°C dzień później (w dwie doby spadek o 14,7 stopni). I znowu, zapominano że nie dalej jak w 2024 roku Tmax spadła z 24,2°C (1 kwietnia) do 11,7°C i 10,7°C (w dwie doby -13,5 stopni), a w roku 2021 z 21,1°C (1 kwietnia) do odpowiednio 10,4°C i 9,3°C (-11,8 stopni). 10 kwietnia 2017 roku Tmax 21,1°C, dnia następnego 9,4°C, dzień później 8,1°C. Przykładów gwałtownych „zmian pór roku” w kwietniu jest dużo więcej.

Poniższy wykres ukazuje średnie liczby dni w kwietniu z Tmax 15,0°C+ oraz 20,0°C+ w okresie 1841-2024 (wg 30-letnich okresów referencyjnych).

Dane bazowe: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

VarsoviaKlimat.pl