Jak wskazuje linia trendu, w przedstawionym okresie średnia temperatura stycznia wzrosła w Warszawie z ok. -4°C do ok. -2°C. Najcieplejszym w tym okresie jest styczeń 2007 (3,7°C), najzimniejszym – 1963 (-12,8°C).

Dane SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

W przedstawionym okresie wyraźny trend ocieplenia zaczyna się w latach 1970-tych. Od tej pory skrajnie mroźne wersje stycznia zanikają. Ostatni do tej pory styczeń z kategorii skrajnie zimnych był w roku 1987 (-12,1°C), a zdecydowanie mroźniejszych niż przeciętnie – w roku 2010 (-8,2°C). Styczeń 2022 nie wprowadził tu żadnej zmiany, gdyż był bardzo łagodny (1,1°C). Także pierwsza połowa stycznia roku bieżącego (2023) jest ciepła.

VarsoviaKlimat.pl

Podstawową informacją dotyczącą ciepłoty sezonu jesiennego jest jego średnia temperatura wieloletnia. W opracowanym przeze mnie okresie 1881-2020 widać na wykresie, że trend wzrostowy zaczyna się w dekadzie 2001-2010, czyli później niż w przypadkach wiosny i lata; jest za to na tyle znaczny, aby „nadrabiać zapóźnienie”. Wartość temperatury wzrosła w dekadzie 2001-2010 w stosunku do poprzedniej (1991-2000) o 0,99°C, a w kolejnej o 0,94°C wobec dekady 2001-2010. To poważna zmiana.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Przebieg ocieplenia widać dokładniej na wykresie średnich temperatur rocznych. Jak w przypadkach innych sezonów, także dla jesieni widać zanik sezonów skrajnie chlodnych w ostatnich dekadach. Ostatnim takim jest (jak dotąd) jesień 1998 (6,50°C). Najcieplejszy jest sezon 2006 (11,07°C). Najzimniejszy należy do roku 1941 (5,30°C).
Wyraźnie widać, że od jesieni 1999 roku rozpoczął się trwający do dziś trend wzrostowy; to już niemal ćwierć wieku. Najzimniejsza w okresie 1999-2023 jesień przypada na rok 2007; atoli jej średnia temperatura (8,00°C) i tak przewyższa wartości dla wszystkich 30-letnich okresów referencyjnych sięgających roku 1930, a od późniejszych jest niewiele niższa (najwyższa dla 1981-2010 to 8,54°C).

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres przedstawia liczby sezonów jesiennych (IX-XI) w dekadach ze średnią temperaturą powyżej górnej (8,90°C) i poniżej dolnej (8,40°C) granicy normy dla tej pory roku z 30-lecia 1981-2010. W dekadzie 2011-2020 stosunek tych pierwszych do tych drugich jest identyczny jak w przypadku lata, czyli 10:0.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Kolejny wykres ukazuje ewolucję sezonu jesiennego, nieco inną niż pozostałych sezonów. Zwraca uwagę spadek udziału dni ciepłych w dekadzie 1971-1980 (w zakresach temperatur maksymalnych). Od tej pory ich wzrost jest jednak wyraźny a w przypadku liczby dni 20°C+ jest nader zrównoważony. Jak w przypadku innych sezonów, wybija się na czoło ogólne ocieplenie w dekadzie 2011-2020.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto zakresy temperatur minimalnych. Wykres ten ukazuje, że wzrost temperatur minimalnych jest większy, niż maksymalnych. W dekadzie 2011-2020 poważnie spadła liczba dni z temperaturami ujemnymi.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Wiadomo już, że jesień 2023 roku zaliczy się do skrajnie ciepłych, a wartość średnia dla trzylecia 2021-2023 będzie podobnie wysoka jak dla dekady 2011-2020.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych sierpnia ukazuje tendencję wzrostową tego parametru od ok. 30°C do ok. 31,3°C.
Najwyższą wartością w tym okresie pozostaje 37,0°C (1921, 2013), najniższą – zaledwie 24,8°C (1885, 1926). W obecnym stuleciu najcieplejszy dzień sierpniowy (jak dotąd) nigdy nie miał mniej niż 28 stopni (najniżej 28,4°C w roku 2005).

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres (2) ukazuje najniższe Tmax sierpnia, trend wykazuje wzrost od ok. 16,2°C do ok. 16,9°C. Najwyższa wartość w przedstawionym okresie to 22,9°C (rok 2015), najniższa – zaledwie 10,4°C (1866). Najniższa wartość w XXI stuleciu to 14,2°C (2010).

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax sierpnia w ujęciu dekadowym (z dekady obecnej minęły dotąd tylko cztery sierpnie). Wszystkie trzy parametry idą w górę.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak analiza w tym artykule wskazuje, wzrost uśrednionej najwyższej Tmax (ok. +1,3°C) jest większy, niż dla najniższej Tmax (ok. +0,7°C).

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych września ukazuje tendencję wzrostową tego parametru od ok. 26,2°C do ok. 27°C.
Najwyższą wartością w tym okresie jest 34,5°C (2015), najniższą – zaledwie 20,0°C (1912). W obecnym stuleciu najniższą wykazuje (jak dotąd) wrzesień 2001 (21,2°C). Bardzo skromnie wypada też niedawny wrzesień 2022 (22,8°C), jednak w obu następnych wystąpił upał.

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres (2) ukazuje najniższe Tmax września, trend wykazuje wzrost od ok. 11,2°C do ok. 12,3°C. Najwyższa wartość w przedstawionym okresie to 17,4°C (rok 2023), najniższa to 5,4°C (1936). Najniższa wartość w XXI stuleciu to 6,3°C (2010).

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax września w ujęciu dekadowym (z dekady obecnej minęły dotąd tylko cztery wrześnie). Wszystkie trzy parametry idą w górę, jednak ten wzrost zaznacza się dopiero w XXI stuleciu i nie jest silnie wyrażony.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna/homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych lutego ukazuje, że aż do końca XIX wieku uśrednione wartości najwyższej odnotowanej w lutym temperatury utrzymywały się w granicach 5-8 stopni. Potem nieco wzrosły i ustabilizowały się na poziomie 6-9 stopni aż do lat 1980-tych. Obecne granice to 9-12 stopni. Najwyższe maximum sięgnęło 18,3°C (2021). Tylko w latach 1929 i 1963 wszystkie dni lutego były mroźne.
Imponująca wartość 17,2°C z roku 1990 została pokonana w 2021. A jednak ten ostatni rekord ciepła szybko zbladł, gdy 1 stycznia 2023 roku w stolicy zanotowano 18,9°C. W tej sytuacji nie można wykluczyć osiągnięcia w lutym 20 stopni ciepła w nieodległej przyszłości.

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

W przeciwieństwie do stycznia, w którym dodatnia najniższa Tmax pojawia się dopiero w roku 1975, w lutym taka sytuacja miała miejsce już w roku 1843 (wykres 2). Później zdarzało się to bardzo rzadko, ale jednak się zdarzało; kolejno w latach 1861, 1914, 1925, 1943, 1961, 1974, 1989, 1990, 1995, 2000 (Tmax 0,0°C), 2002, 2016, 2020, 2022, 2024. Coraz częściej występują u nas lute bez całodobowego mrozu.
Najniższa wartość Tmax w przedstawionym okresie to mrożące krew w żyłach -24,5°C z roku 1929. To jednak wyjątkowe wydarzenie, najbardziej doń zbliżona wartość przypada na rok 1870 (-22,8°C). Dziś trudno sobie wyobrazić dzień z podobną Tmax w Warszawie, jednak na 100% nie można go wykluczyć; co się raz zdarzyło w pogodzie, może się powtórzyć.

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax lutego w ujęciu dekadowym. Z obecnej dekady minęły dotąd tylko cztery lute, a jednak ich średnia robi wrażenie.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Porównanie powyższych informacji z analogicznymi dotyczącymi stycznia wykazuje, że wbrew rozpowszechnionej u nas opinii, to styczeń jest (w uśrednieniu) najzimniejszym miesiącem roku, a nie luty.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych października ukazuje tendencję wzrostową tego parametru od ok. 20°C do ok. 21,5°C, czyli większą niż w przypadku września.
Mimo to, absolutne maximum w tym okresie (28,0°C) zostało odnotowane dawno temu, bo w roku 1856; najniższe – zaledwie 12,4°C – przypada na rok 1936. Trzeba zauważyć, że od 2011 roku począwszy, żaden październik nie ma swojej najwyższej temperatury poniżej 20 stopni (co dawniej nie było rzadkim zjawiskiem).

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres (2) ukazuje najniższe Tmax października, trend wykazuje wzrost od ok. 4°C do ok. 5,5°C. Najwyższa wartość w przedstawionym okresie to 10,4°C (rok 1907), najniższa to -3,0°C (1875). Gdy co roku nadchodzi październik, to w popularnych mediach słyszymy zapowiedzi „pierwszego ataku zimy”, „mrozu i śniegu”, albo przynajmniej zapytania, czy to stanie już, zaraz. Tak jakby aura zimowo-mroźna była czymś normalnym w październiku. Jednak na wykresie widzimy, że dni mroźne (Tmax poniżej zera) są w tym miesiącu skrajnie rzadkie, ostatni (jak dotąd) miał miejsce w roku 1979. Najbardziej niedawny przypadek temperatury maksymalnej w pobliżu zera dotyczy roku 2012 (0,9°C).

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax października w ujęciu dekadowym (z dekady obecnej minęły dotąd cztery miesiące). Wzrost wartości zaznacza się począwszy od dekady 2011-2020.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna/homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu na poniższym wykresie (1), w ciągu ponad półtora stulecia średnia temperatura sierpnia wzrosła w Warszawie z ok. 17,3°C do ok. 18,6°C, mamy więc do czynienia ze zmianą o ok. 1,3 stopnia. Najcieplejszym w tym okresie jest sierpień 2015 (23,0°C), najchłodniejszym – 1885 (14,5°C). Nieodległy w czasie sierpień 2021 – który wielu odebrało jako bardzo chłodny – ma Tśr 17,4°C, czyli jest niemal o 3 stopnie cieplejszy od zimnego rekordzisty.

Wykres 1.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

O ile do lat 1970-tych mieliśmy do czynienia z tendencją wręcz spadkową w zakresie ciepłoty lipcowej, to w przypadku sierpnia mieliśmy do czynienia ze stabilizacją. Ale od dekady 1980-tych ten miesiąc ociepla się, podobnie jak lipiec. Ostatni (jak dotąd) sierpień z mojej kategorii zdecydowanie chłodnych (Tśr < 17,0°C) jest z roku 1998 (16,7°C). Od 2017 roku począwszy, mamy niemal same bardzo lub skrajnie ciepłe miesiące, z jedynym wyjątkiem wspomnianego sierpnia 2021.

Wzrasta w sierpniu udział dni gorąco-upalnych (Tmax ≥ 25,0°C), średnio od ok. 8,5 do ok. 12,5 (wykres 2). A jednak rekord w tej kategorii jest bardzo stary, bo przypada na sierpień 1842, który ma aż 29 takich dni. Najmniej wykazuje jego odpowiednik z roku 1926, a mianowicie 0. Zgadza się: zero. Prawie mu dorównuje sierpień 1956, który ma 1 (jeden) taki dzień. Nasz niedawny miesiąc z roku 2021 ma 6. Tegoroczny: 24.

Wykres 2.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak widać na poniższym wykresie (3), bardzo ciepłe/tropikalne sierpniowe noce (Tmin ≥ 15,0°C) aż do dekady 1981-1990 zamieniały się okresowo miejscami z nocami chłodnymi, a właściwie zimnymi (Tmin < 10,0°C), gdy chodzi o przewagę liczbową (w uśrednieniu). Liczby tych pierwszych wahały się od 3 do 8, tych drugich – od 4 do 9. W dekadzie 1991-2000 przewagę zyskały noce bardzo ciepłe i to był początek istnej rewolucji – przebieg obu linii w XXI wieku jest zdumiewający, tempo wzrostu liczby bardzo ciepłych nocy jest zawrotne. A noce bardzo chłodne prawie zanikają.

Wykres 3.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Ewolucja termiczna zaprezentowana w niniejszym artykule – jeśli będzie dalej trwać – może nieść poważne konsekwencje dla środowiska Mazowsza, nie w sensie jego zniszczenia, lecz istotnych zmian.

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu na poniższym wykresie (1), w ciągu ponad półtora stulecia średnia temperatura października wzrosła w Warszawie z ok. 7,5°C do ok. 9°C, mamy więc do czynienia ze wzrostem o ok. 1,5 stopnia (niemal równą wrześniowej). Mimo to, najcieplejszym w tym okresie pozostaje październik 1907 (13,2°C), zaś najchłodniejszym – 1871 (4,0°C).

Wykres 1.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Ostatni (jak dotąd) październik z kategorii skrajnie zimnych jest z roku 2010 (6,5°C). Wcześniej jeszcze zimniejszy wystąpił w roku 2003 (5,6°C). Atoli w okresie ostatnich ośmiu lat (2017-2024) mamy do czynienia z nieprzerwaną serią ciepłych październików (z dwucyfrową średnią temperaturą).
Średnia liczba dni ciepłych (Tmax ≥ 15,0°C), wzrosła od ok. 7 do ok. 10,5 (wykres 2), a jednak ich rekord z roku 1907 (23 dni) dotąd nie został pokonany. Żadnego takiego dnia nie było w październiku w latach 1871, 1905, 1914, 1922, 1936, 1946, 1974.

Wykres 2.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak widać na poniższym wykresie (3), średnie liczby łagodnych/ciepłych nocy wrześniowych (Tmin ≥ 5,0°C) od zakończenia Małej Epoki Lodowej (w połowie XIX wieku) aż do dekady 1971-1980 wahały się, w ogólności jednakowoż widać stabilizację. Zmiana – czyli tendencja wzrostu – ma swój początek w dekadzie 1981-1990. Spadek liczby dni z przymrozkiem/mrozem zaczął się później, w dekadzie 2001-2010. W ostatnim okresie przymrozki październikowe prawie zanikły.

Wykres 3.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Gdy co roku następuje październik, w popularnych mediach rozpoczynają się rozważania kiedy będzie pierwszy przymrozek w tym miesiącu, a nawet mróz ze śniegiem. To się zapewne będzie zdarzało, ale tendencja wskazuje, że coraz rzadziej.

VarsoviaKlimat.pl