Jak wskazuje linia trendu, w przedstawionym okresie średnia temperatura stycznia wzrosła w Warszawie z ok. -4°C do ok. -2°C. Najcieplejszym w tym okresie jest styczeń 2007 (3,7°C), najzimniejszym – 1963 (-12,8°C).

Dane SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

W przedstawionym okresie wyraźny trend ocieplenia zaczyna się w latach 1970-tych. Od tej pory skrajnie mroźne wersje stycznia zanikają. Ostatni do tej pory styczeń z kategorii skrajnie zimnych był w roku 1987 (-12,1°C), a zdecydowanie mroźniejszych niż przeciętnie – w roku 2010 (-8,2°C). Styczeń 2022 nie wprowadził tu żadnej zmiany, gdyż był bardzo łagodny (1,1°C). Także pierwsza połowa stycznia roku bieżącego (2023) jest ciepła.

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu na poniższym wykresie (1), w ciągu ponad półtora stulecia średnia temperatura września wzrosła w Warszawie z ok. 13°C do ok. 14,4°C, mamy więc do czynienia ze zmianą o ok. 1,4 stopnia. Najcieplejszymi w tym okresie są wrześnie 2023 i 2024 (18,6°C), najchłodniejszym – 1912 (9,6°C).

Wykres 1.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak widać, ostatnie dwa wrześnie należą do innej kategorii niż wszystkie wcześniejsze; są regularnie letnie nie tylko w znaczeniu astronomicznym. Ostatnim (jak dotąd) wrzesień z kategorii skrajnie zimnych przypada na rok 1996 (10,9°C). Najzimniejszy miesiąc XXI wieku wystąpił w roku 2001 (12,5°C), jednak warto zauważyć, że w roku 2022 był niemal równie chłodny (12,7°C).
Udział dni ciepło-gorąco-upalnych (Tmax ≥ 20,0°C), wzrosła średnio od prawie 10-ciu do ok. 12-stu (wykres 2), atoli wyraźny wzrost zaznacza się dopiero w ostatnich kilkunastu latach (liczba takich dni jest jednak istotnie zmienna). Rekord w tej kategorii przypada na wrzesień 2023, który ma aż 28 takich dni. Najmniej przypada na lata 1894, 1912, 1941, 1978, 1986, 1990, a mianowicie 1. Zgadza się: w tych latach we wrześniu bywał tylko jeden dzień ciepły.

Wykres 2.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak widać na poniższym wykresie (3), średnie liczby ciepłych nocy wrześniowych (Tmin ≥ 10,0°C) od zakończenia Małej Epoki Lodowej (w połowie XIX wieku) aż do dekady 1991-2000 wahały się, jednak nie można mówić o tendencji wzrostowej za cały ten okres. A jednak – podobnie jak w przypadku wielu innych parametrów ciepłoty klimatycznej – sytuacja uległa zmianie w obecnym stuleciu. Od kilkunastu lat takie noce przeważają. A nocy zdecydowanie zimnych jest coraz mniej.

Wykres 3.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

W podsumowaniu można stwierdzić, że temperatura dwóch ostatnich wrześni – 2023 i 2024 – oznacza istną rewolucję termiczną dla tego miesiąca, który wkroczył na drogę do dołączenia do klimatycznego sezonu letniego. Czy ta zmiana będzie trwała, przyszłość pokaże.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych lutego ukazuje, że aż do końca XIX wieku uśrednione wartości najwyższej odnotowanej w lutym temperatury utrzymywały się w granicach 5-8 stopni. Potem nieco wzrosły i ustabilizowały się na poziomie 6-9 stopni aż do lat 1980-tych. Obecne granice to 9-12 stopni. Najwyższe maximum sięgnęło 18,3°C (2021). Tylko w latach 1929 i 1963 wszystkie dni lutego były mroźne.
Imponująca wartość 17,2°C z roku 1990 została pokonana w 2021. A jednak ten ostatni rekord ciepła szybko zbladł, gdy 1 stycznia 2023 roku w stolicy zanotowano 18,9°C. W tej sytuacji nie można wykluczyć osiągnięcia w lutym 20 stopni ciepła w nieodległej przyszłości.

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

W przeciwieństwie do stycznia, w którym dodatnia najniższa Tmax pojawia się dopiero w roku 1975, w lutym taka sytuacja miała miejsce już w roku 1843 (wykres 2). Później zdarzało się to bardzo rzadko, ale jednak się zdarzało; kolejno w latach 1861, 1914, 1925, 1943, 1961, 1974, 1989, 1990, 1995, 2000 (Tmax 0,0°C), 2002, 2016, 2020, 2022, 2024. Coraz częściej występują u nas lute bez całodobowego mrozu.
Najniższa wartość Tmax w przedstawionym okresie to mrożące krew w żyłach -24,5°C z roku 1929. To jednak wyjątkowe wydarzenie, najbardziej doń zbliżona wartość przypada na rok 1870 (-22,8°C). Dziś trudno sobie wyobrazić dzień z podobną Tmax w Warszawie, jednak na 100% nie można go wykluczyć; co się raz zdarzyło w pogodzie, może się powtórzyć.

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax lutego w ujęciu dekadowym. Z obecnej dekady minęły dotąd tylko cztery lute, a jednak ich średnia robi wrażenie.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Porównanie powyższych informacji z analogicznymi dotyczącymi stycznia wykazuje, że wbrew rozpowszechnionej u nas opinii, to styczeń jest (w uśrednieniu) najzimniejszym miesiącem roku, a nie luty.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych września ukazuje tendencję wzrostową tego parametru od ok. 26,2°C do ok. 27°C.
Najwyższą wartością w tym okresie jest 34,5°C (2015), najniższą – zaledwie 20,0°C (1912). W obecnym stuleciu najniższą wykazuje (jak dotąd) wrzesień 2001 (21,2°C). Bardzo skromnie wypada też niedawny wrzesień 2022 (22,8°C), jednak w obu następnych wystąpił upał.

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres (2) ukazuje najniższe Tmax września, trend wykazuje wzrost od ok. 11,2°C do ok. 12,3°C. Najwyższa wartość w przedstawionym okresie to 17,4°C (rok 2023), najniższa to 5,4°C (1936). Najniższa wartość w XXI stuleciu to 6,3°C (2010).

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax września w ujęciu dekadowym (z dekady obecnej minęły dotąd tylko cztery wrześnie). Wszystkie trzy parametry idą w górę, jednak ten wzrost zaznacza się dopiero w XXI stuleciu i nie jest silnie wyrażony.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna/homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych sierpnia ukazuje tendencję wzrostową tego parametru od ok. 30°C do ok. 31,3°C.
Najwyższą wartością w tym okresie pozostaje 37,0°C (1921, 2013), najniższą – zaledwie 24,8°C (1885, 1926). W obecnym stuleciu najcieplejszy dzień sierpniowy (jak dotąd) nigdy nie miał mniej niż 28 stopni (najniżej 28,4°C w roku 2005).

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres (2) ukazuje najniższe Tmax sierpnia, trend wykazuje wzrost od ok. 16,2°C do ok. 16,9°C. Najwyższa wartość w przedstawionym okresie to 22,9°C (rok 2015), najniższa – zaledwie 10,4°C (1866). Najniższa wartość w XXI stuleciu to 14,2°C (2010).

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax sierpnia w ujęciu dekadowym (z dekady obecnej minęły dotąd tylko cztery sierpnie). Wszystkie trzy parametry idą w górę.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak analiza w tym artykule wskazuje, wzrost uśrednionej najwyższej Tmax (ok. +1,3°C) jest większy, niż dla najniższej Tmax (ok. +0,7°C).

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu na poniższym wykresie (1), w ciągu ponad półtora stulecia średnia temperatura sierpnia wzrosła w Warszawie z ok. 17,3°C do ok. 18,6°C, mamy więc do czynienia ze zmianą o ok. 1,3 stopnia. Najcieplejszym w tym okresie jest sierpień 2015 (23,0°C), najchłodniejszym – 1885 (14,5°C). Nieodległy w czasie sierpień 2021 – który wielu odebrało jako bardzo chłodny – ma Tśr 17,4°C, czyli jest niemal o 3 stopnie cieplejszy od zimnego rekordzisty.

Wykres 1.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

O ile do lat 1970-tych mieliśmy do czynienia z tendencją wręcz spadkową w zakresie ciepłoty lipcowej, to w przypadku sierpnia mieliśmy do czynienia ze stabilizacją. Ale od dekady 1980-tych ten miesiąc ociepla się, podobnie jak lipiec. Ostatni (jak dotąd) sierpień z mojej kategorii zdecydowanie chłodnych (Tśr < 17,0°C) jest z roku 1998 (16,7°C). Od 2017 roku począwszy, mamy niemal same bardzo lub skrajnie ciepłe miesiące, z jedynym wyjątkiem wspomnianego sierpnia 2021.

Wzrasta w sierpniu udział dni gorąco-upalnych (Tmax ≥ 25,0°C), średnio od ok. 8,5 do ok. 12,5 (wykres 2). A jednak rekord w tej kategorii jest bardzo stary, bo przypada na sierpień 1842, który ma aż 29 takich dni. Najmniej wykazuje jego odpowiednik z roku 1926, a mianowicie 0. Zgadza się: zero. Prawie mu dorównuje sierpień 1956, który ma 1 (jeden) taki dzień. Nasz niedawny miesiąc z roku 2021 ma 6. Tegoroczny: 24.

Wykres 2.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak widać na poniższym wykresie (3), bardzo ciepłe/tropikalne sierpniowe noce (Tmin ≥ 15,0°C) aż do dekady 1981-1990 zamieniały się okresowo miejscami z nocami chłodnymi, a właściwie zimnymi (Tmin < 10,0°C), gdy chodzi o przewagę liczbową (w uśrednieniu). Liczby tych pierwszych wahały się od 3 do 8, tych drugich – od 4 do 9. W dekadzie 1991-2000 przewagę zyskały noce bardzo ciepłe i to był początek istnej rewolucji – przebieg obu linii w XXI wieku jest zdumiewający, tempo wzrostu liczby bardzo ciepłych nocy jest zawrotne. A noce bardzo chłodne prawie zanikają.

Wykres 3.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Ewolucja termiczna zaprezentowana w niniejszym artykule – jeśli będzie dalej trwać – może nieść poważne konsekwencje dla środowiska Mazowsza, nie w sensie jego zniszczenia, lecz istotnych zmian.

VarsoviaKlimat.pl