Jak wskazuje linia trendu, w ciągu stulecia średnia temperatura kwietnia wzrosła w Warszawie z około 7°C do prawie 9,5°C. Widoczny trend ocieplenia jest bardziej wyraźny od dekady lat 1980-tych.

Dane PIM / PIHM / IMGW-PIB, seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Ostatnim (jak dotąd) kwietniem który można zaliczyć do kategorii bardzo chłodnych, był ten z roku 1997. Kwiecień ubiegłoroczny (2021), który wiele osób odebrało jako wyjątkowo zimny, z temperaturą 7,2°C jest tylko o 0,9 stopnia poniżej średniej dla okresu referencyjnego 1971-2000, co oznacza, że do końca XX wieku znajdowałby się bardzo blisko dolnej granicy ówczesnej normy (7,3°C).

Najcieplejszy w przedstawionym stuleciu jest kwiecień 2018 roku (13,6°C), a najzimniejszy – kwiecień 1929 (2,7°C).

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu, w ciągu stulecia średnia temperatura marca wzrosła w Warszawie z około 1°C do prawie 4°C. Widoczny przełom w kierunku zdecydowanej dominacji niezimowych marców, nastąpił w początkach dekady lat 1970-tych.

Dane PIM / PIHM / IMGW-PIB, seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Zimowy marzec 2013 roku (jak dotąd ostatni) był szokiem dla wielu osób. A jednak jego temperatura (-1,8°C) nie dosięga granicy skrajnie zimnych; najniższa wartość przypada na rok 1942 (-3,5°C). Najcieplejszy jest marzec 2007 roku (7,1°C).

Nie zanosi się na to aby marzec tegoroczny znalazł się w kategorii zimnych.

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu, w ciągu stulecia średnia temperatura lutego wzrosła w Warszawie z prawie -4°C do ok. 0°C. Najcieplejszym w tym okresie jest luty 1990 (5,1°C), najzimniejszym luty z roku 1929 (-14,3°C).

Dane PIM / PIHM / IMGW-PIB, seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Ostatni do tej pory luty z kategorii skrajnie zimnych był w roku 1956 (-12,8°C), a zdecydowanie mroźniejszych niż przeciętnie – w 2012 (-6,1°C). W przypadku lutego widoczny jest wyraźny przełom w latach 1986-1989; po tym okresie miesiące łagodne występują znacznie częściej niż dawniej. Zwraca też uwagę fakt, że po najmroźniejszym lutym (1929) kolejne miesiące z kategorii skrajnie mroźnych Tśr≤-10,0°C) zdarzały się w latach 1940, 1947 i 1956, czyli odstępy czasowe między nimi były zbliżone, jednak po roku 1956 tak mroźny luty nie pojawił się już ani razu.

Luty ociepla się jeszcze bardziej, niż styczeń. Także pierwsza połowa lutego roku bieżącego (2022) jest bardzo łagodna.

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu, w ciągu stulecia średnia temperatura stycznia wzrosła w Warszawie z około -4,1°C do ok. -1,5°C. Najcieplejszym w tym okresie jest styczeń 2007 (3,7°C), najzimniejszym ten z roku 1963 (-12,8°C).

Dane PIM / PIHM / IMGW-PIB, seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Ostatni do tej pory styczeń z kategorii skrajnie zimnych był w roku 1987, a zdecydowanie mroźniejszych niż przeciętnie – w roku 2010. Styczeń ociepla się bardzo wyraźnie. Jego silnie mroźne wersje zanikają. Także styczeń roku bieżącego (2022) jest łagodny.

VarsoviaKlimat.pl

W ostatnim dniu 2021 roku, na stacji Okęcie odnotowano najwyższą temperaturę 11,4°C nad zerem. To skrajnie wysoka wartość dla tego dnia, jednak jak widać na poniższym wykresie, nie jest to rekord sylwestrowego ciepła w ostatnim stuleciu. Najcieplej było w roku 1925, gdy w Warszawie słupek rtęci w termometrze doszedł aż do 13,4°C. Jednak linia trendu za omawiany okres wskazuje na ocieplenie o około 1 stopień. Jak do tej pory, w XXI wieku mroźnych Sylwestrów jest coraz mniej.

Po bardzo ciepłym Sylwestrze nastąpiła prawdopodobnie rekordowo ciepła noc noworoczna. Najniższa temperatura odnotowana na stacji 1 stycznia 2022 roku nad ranem wyniosła 8,1°C, poprzedni rekord (wg obecnego stanu moich badań) to 7,0°C z roku 1902.

Dane TNW / PIM / PIHM / IMGW-PIB, opracowanie VarsoviaKlimat.pl. Seria pierwotna.

Najmroźniejszy Sylwester przypadł na rok 1978, podczas tzw. „zimy stulecia” (Tmax -17,5°C). Ostatnio Sylwester z całodobowym mrozem zbliżonym do dwucyfrowego, był w roku 2002 (-9,6°C).

VarsoviaKlimat.pl

Czy Boże Narodzenie powinno być mroźne? Wiekową tendencją temperatury w dniu Bożego Narodzenia jest wzrost (zob. poniższy wykres). Dzień ten bywa coraz łagodniejszy; w roku 2009 temperatura po raz pierwszy w omawianym okresie osiągnęła wartość dwucyfrową ponad zerem. Trzeba jednak zauważyć, że najmroźniejszy dzień (Tmax -13,8°C) był w roku 2002, czyli już w XXI wieku, gdy ocieplenie klimatycznie znacznie przyspieszało. To jeden z wielu dowodów, że proces ten nie oznacza całkowitego zaniku ekstremalnie niskich temperatur, jednak są one coraz rzadsze, a jak już się pojawiają, to trwają krócej niż dawniej. W latach 2003-2020 trwała niemal nieprzerwana seria łagodnych lub bardzo łagodnych dni BN; ostatnio mróz w tym dniu panował w roku 2007. Może czas najwyższy, aby mróz się znowu pojawił? Może tak będzie w tym grudniu?

Dane TNW / PIM / PIHM / IMGW-PIB, opracowanie VarsoviaKlimat.pl. Seria pierwotna.

Jednak nawet jeśli tak się stanie, to widać, że mroźne „białe” święta Bożego Narodzenia są coraz rzadsze w Warszawie.

VarsoviaKlimat.pl

Rekordowo ciepłym w mojej klasyfikacji warszawskiej ciągle pozostaje odległy w czasie październik, czyli ten z roku 1907. Mimo to, tendencja ocieplenia tego miesiąca w Warszawie w ostatnim stuleciu jest wyraźna, jak to widać na poniższym wykresie z linią trendu.

Dane PIM / PIHM / IMGW-PIB, opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

6-letnia ruchoma średnia wartość temperatury wskazuje, że okres najnowszy jest najcieplejszy. Po roku 1946 nie zdarzył się żaden październik tak zimny, jak te z lat 1922 i 1946. W najnowszej 6-latce średnia temperatura października po raz pierwszy przekroczyła 10 stopni. Wartości 30-letnie z pierwszej połowy XX wieku wahały się wokół ośmiu stopni.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres ilustruje obecny stan moich badań nad przebiegiem średnich rocznych temperatur w Warszawie od roku 1778 do 2020.

(Wykres bazuje na danych ze stacji Zamek Królewski, ul. Piwna, Obserwatorium Astronomiczne, Muzeum, ul. Śniadeckich, Stacja Pomp Rzecznych, Bielany, Okęcie)

Jak widać, ocieplenie klimatyczne którego doświadczamy nie jest dziełem ostatnich lat, ma swoje początki znacznie wcześniej. Najczęściej przyjmowaną w klimatologii datą zakończenia tzw. Małej Epoki Lodowej (MEL, ochłodzenia klimatycznego trwającego od średniowiecza) jest połowa XIX stulecia. Mój wykres zasadniczo to potwierdza. Najzimniejszym rokiem w analizowanym okresie 1778-2020 jest rok 1799, ze średnią temperaturą (Tśr) zaledwie 3,50°C. (Okres najzimniejszy na wykresie częściowo pokrywa się z tzw. minimum Daltona, czyli okresem małej aktywności słonecznej, określonym – np. w Wikipedii – na lata 1790-1830). Po roku 1799, Tśr roczna już nigdy nie spadła tak nisko w Warszawie.

Na wykresie uwidocznione są dekadowe wartości średnie ruchome. Najniższe obejmują początki XIX wieku, zaczęły one rosnąć od około 1815 roku, później ponownie spadły (ca 1830-1840), po 1840 roku średnie 10-letnie wykazują już trwałą tendencję wzrostową, choć z zahamowaniami (najdłuższym dla okresu ok. 1900-1985). Od końcówki lat 1980-tych mamy już do czynienia z dużym wzrostem temperatury w Warszawie. Warto zauważyć, że aż do tego czasu czynnikiem jeszcze ważniejszym od powtarzania się lat skrajnie ciepłych, był stopniowy zanik tych ekstremalnie zimnych. Żadnego z najzimniejszych lat okresu po 1956 roku (Tśr 5,99°C) nie można nawet zbliżyć porównawczo do najzimniejszych lat okresu MEL. Natomiast od 1967 roku coraz częściej zaczynają się dodatkowo powtarzać lata skrajnie ciepłe, najpierw 1975 a potem 1983 (Tśr 9,31°C), który pokonał dawny rekord roku 1872 (9,30°C). Kolejne, nowe rekordy ustanawiały lata 1990, 2000, 2008, 2015, 2018, 2019 (rekordowo ciepły dla całego okresu historycznego).

Linia trendu wskazuje na wzrost średniej całorocznej temperatury w Warszawie od około 6,4°C (końcowy okres wieku XVIII) do 8,7°C obecnie. Wzrost wynosi więc ok. 2,3°C. Jest to różnica porównywalna do tej, jaka obecnie jest między Warszawą a stolicą Estonii, Tallinem, położonym około 850 km na północ od naszej stolicy (w linii prostej).

Na podstawie obecnego stanu moich badań – uwidocznionego na wykresie – określiłbym (symbolicznie) rok 1967 jako początek najnowszego etapu coraz bardziej intensywnego ocieplenia klimatu Warszawy, którego doświadczamy. Trwa on więc już ponad pół wieku, a nie kilka czy kilkanaście lat (jak to często słyszymy w mediach). Jednak prapoczątki współczesnego ocieplenia są w połowie XIX stulecia, zbiegając się (przypadkiem?) z upowszechnieniem rewolucji przemysłowej w naszej części świata.

VarsoviaKlimat.pl