Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych kwietnia, ukazuje długofalową tendencję wzrostu od lat 1970-tych. W obecnym roku 2024 absolutne maximum 28,0°C to nie jest rekord dla kwietnia, jednak tak wysokiej temperatury dotąd nie odnotowano tak wcześnie w sezonie wiosennym (w dniu 8-ego).
Najwyższa wartość w ukazanym okresie to 30,5°C (rok 1950), a najniższa 13,4°C (1902). Dziś trudno uwierzyć, jak zimny był ten drugi. Rok 1991 jest (jak dotąd) ostatnim, w którym kwiecień nie osiągnął 20 stopni (18,5°C).

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Wykres (2) przedstawia najniższe maksima kwietnia. Najwyższa wartość tego parametru przypada na rok 1918 (12,9°C), najniższa (-1,2°C) niespodziewanie na rok całkiem nieodległy, a mianowicie 2003. Krzywa w przedstawionym okresie rośnie, widać jednak, że bardzo zimne dni kwietniowe nie zanikają.

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe / średnie / najniższe Tmax kwietnia w ujęciu dekadowym.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Rzecz jasna nie należy przeceniać znaczenia spadków w dekadzie obecnej, wszak minęły dopiero cztery lata z tejże.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych stycznia, ukazuje jak rewolucyjnym wydarzeniem jest (dawniej) niewyobrażalnie ciepły dzień 1 stycznia 2023 roku. Jego słupek wystrzeliwuje nad wcześniejsze poziomy niczym szczyt Kilimandżaro nad równiną Serengeti. Aż do lat 1980-tych 30-letnie średnie referencyjne dla tego parametru utrzymywały się w granicach 4-7 stopni Celsjusza, a najwyższe maximum sięgnęło 11,3°C (1946). Później uśrednione maximum jęło wzrastać, sięgając 9-ciu stopni; najwyżej 13,8°C (1993). To poważny wzrost, jednak trudno było się spodziewać, że w styczniu temperatura osiągnie 18,9°C w Warszawie. Ale tak się stało.
Niektórzy powiedzą: to tylko temperatura jednego dnia, to incydent, nie tak ważny. Ta wartość nie jest najważniejsza sama w sobie, ale staje się takową w kontekście przeszłości. Jest istną rewolucją termiczną dla stycznia, która ustanawia całkowicie nowe standardy ciepłoty zimowej, przewracając do góry nogami dotychczasowe. Czy od tej pory nie można się spodziewać w środku zimy choćby +16, +17 stopni? Przecież nie będą już rekordowe. A to temperatury już nieodległe od tzw. komfortu termicznego (22-23 st.).
Uśredniona wartość wzrosła w ciągu przedstawionego okresu od ok. 4,5°C do ok. 8,5°C.

Warto zauważyć, że tylko jeden styczeń nie ma dodatniej temperatury w ani jednym dniu (najwyższa Tmax -0,8°C w 1848).

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Wykres (2) przedstawia najniższe temperatury maksymalne stycznia. Uśrednione wartości wzrosły z ok. -11°C do ok. -8°C.
W latach 1975 i 2020 nie ma żadnego dnia z całodobowym mrozem. Najniższa Tmax (-20,2°C) przypada na styczeń 1987.

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax stycznia w ujęciu dekadowym. Z dekady obecnej minęły dotąd tylko cztery stycznie, jednak ich średnia wskazuje na tendencję. Czy ten silny wzrost utrzyma się w najbliższych latach, przyszłość pokaże.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Dni styczniowe z dwucyfrową temperaturą (na plusie) już nie są u nas anomalią.

VarsoviaKlimat.pl

W ciągu stulecia średnia temperatura czerwca wzrosła w Warszawie z około 15,8°C do ok. 18°C, co oznacza, że ocieplenie czerwca jest większe od majowego. Podobnie jak w kwietniu i maju, trwający trend ocieplenia rozpoczął się w dekadzie lat 1980-tych.  Mamy za sobą serię skrajnie ciepłych czerwców w latach 2016-2021.

Dane PIM / PIHM / IMGW-PIB, opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Najzimniejszy czerwiec w ostatnim stuleciu jest w roku 1923 (12,5°C).

Ostatni z kategorii bardzo chłodnych/chłodnych to rok 2004 (15,6°C); od tamtej pory żaden czerwiec nie ma Tśr poniżej 16-stu stopni, podczas gdy dawniej tak chłodne czerwce nie były niczym niezwykłym (wystąpiły w latach 1923, 1925-1929, 1932-1933, 1942, 1944-1945, 1949, 1952, 1955, 1958, 1962, 1974, 1976, 1978, 1980, 1982, 1984, 1985, 1989, 1991, 1993, 1994, 2001).

Najcieplejszym w przedstawionym stuleciu jest czerwiec 2019 roku (22,7°C). Co więcej, rekordowo gorącym dla całego okresu obserwacji warszawskich.

VarsoviaKlimat.pl

Poniższy wykres (1) najwyższych temperatur maksymalnych czerwca stanowi zaskoczenie. Wiadomo, że od połowy XIX klimat się ociepla, a jednak dla niniejszego parametru ogólny trend dla tegoż okresu jest lekko spadkowy. Jednak – jak sądzę – bardzo ważny jest fakt szybkiego „nadrabiania straty” w XXI stuleciu.

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jednak trend w zakresie najniższych temperatur maksymalnych jest wyraźny – wzrostowy. Innymi słowy, najchłodniejsze dni czerwca są (w uśrednieniu) coraz mniej chłodne.

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe Tmax czerwca w ujęciu dekadowym.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna/homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Najsilniej zaznaczony jest wzrost temperatury dnia najzimniejszego; innymi słowy, coraz mniej u nas dotkliwego chłodu w czerwcu.

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu na poniższym wykresie, w ciągu ponad stulecia średnia temperatura listopada wzrosła w Warszawie z ok. 1,9°C do ok. 4,2°C, mamy więc do czynienia ze zmianą o około 2,3 stopni, większą niż dla października. Mimo to, rekordowo ciepły miesiąc przypadł prawie 100 lat temu.
Najcieplejszym w tym okresie jest listopad 1926 (7,6°C), najzimniejszym: 1919 (-3,5°C).

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Trwający do chwili obecnej trend wzrostowy ma swoje początki już w latach 1920-tych; jednak przez szereg dekad był słabo zauważalny. Ostatni (jak dotąd) listopad o wyraźnie zimowym charakterze (-1,7°C) przypada na rok 1998. (Podobna ewolucja dotyczy października). Faza nieco wyraźniejszego ocieplenia zaczęła się w dekadzie lat 1990-tych, a w XXI stuleciu nastąpiło jego nasilenie (najcieplejszy listopad nowego stulecia 6,3°C w roku 2019). Jednak w XXI wieku żaden listopad (jak dotąd) nie osiągnął wartości nie tylko tej najwyższej z roku 1926, lecz także tej z 1963 (6,6°C).
Tak jak w przypadku października, także dla listopada spodziewam się pokonania rekordu ciepła z 1926 roku w nieodległej przyszłości (najbliższych kilku lat).

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu na poniższym wykresie (1), w ciągu ponad stulecia średnia temperatura kwietnia wzrosła w Warszawie z ok. 6,8°C do ok. 8,8°C, mamy więc do czynienia ze zmianą o około 2 stopnie, o ca 1 stopień mniejszą, niż dla marca. Najcieplejszy w tym okresie jest kwiecień 2018 (13,6°C), najzimniejszy – 1929 (2,7°C).
Ostatni jak do tej pory kwiecień z kategorii skrajnie chłodnych (Tśr<5,0°C) jest z roku 1958 (4,3°C), jednak zbliżony do tej strefy jest kwiecień 1997 (5,3°C). W XXI stuleciu stosunkowo chłodne kwietnie przypadają na lata 2017, 2021 i 2022. Zwłaszcza oba ostatnie zaskoczyły wielu obserwatorów, jednak wykres wskazuje, że aż do lat 1980-tych byłyby one oceniane jako normalne.
Wykres ukazuje również, że bardzo zimne kwietnie są dalej możliwe pomimo ocieplenia klimatycznego. Jednak niemal zimowe, takie jak z lat 1852, 1853 czy 1929, wydają się mało prawdopodobne. Pewnym zaskoczeniem dla wielu mogły być chłodne kwietnie lat 2021 i 2022 (oba po 7,2°C), atoli trzeba zauważyć, że aż do 30-lecia 1881-1910 większość okresów miała wartości zbliżone lub niższe.

Wykres 1.

Dane bazowe: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Liczba dni zimnych (Tmax < 10,0°C) spada w kwietniu (wyk. 2). Do początków XX wieku ich liczby były wysokie, wahały się średnio od ok. 12 do 13-stu, a więc prawie połowa. Typowy kwiecień był miesiącem mocno chłodnym. W obecnym stuleciu ich średnia liczba spadła do około ośmiu.

Wykres 2.

Dane bazowe: OA-SMW-TNW-PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres (3) ukazuje zasadniczą zmianę proporcji między dniami zimnymi a łagodnymi/ciepłymi w kwietniu od połowy XIX stulecia, czyli od końca Małej Epoki Lodowej. Dni zimne dominowały do dekady 1901-1910, następnie w okresie 1911-1980 sytuacja była zmienna, a od dekady 1981-1990 już stale przeważają (w ujęciu dekadowym) dni z kategorii ciepłej.

Wykres 3.

Dni z przymrozkiem jest w kwietniu coraz mniej, a nocy z Tmin bezpiecznie ponad zerem – coraz więcej (wyk. 4). Od dekady 1981-1990 tych drugich jest więcej, a w obecnym stuleciu – zdecydowanie więcej.

Wykres 4.

Tegoroczny kwiecień zajął formalnie 11-ste miejsce w moim rankingu najcieplejszych. A tak naprawdę, ósme – ex aequo (11,2°C) z kwietniami lat 1821, 1831, 2011. Był więc (w podsumowaniu) bardzo, a właściwie skrajnie ciepły, a jednak nie wywołał odpowiadających temu faktowi emocji w dyskursie publicznym. Szybko się przyzwyczajamy do cieplejszego klimatu.

VarsoviaKlimat.pl

W tegorocznym marcu padł historyczny rekord najwyższej temperatury tego miesiąca – nowy to 25,3°C (dnia 31-ego). Poprzedni czempion z roku 1974 został pobity aż o 2,4 stopni. Po raz pierwszy mieliśmy w marcu dzień formalnie gorący (dolna granica dla takiego dnia w polskich warunkach to Tmax ≥ 25,0°C).
Wykres (1) ukazuje jak wzrasta średnia wartość parametru najwyższej temperatury marca od połowy XIX stulecia. Aż do lat 1960-tych nie sięgała 17 stopni, obecnie zbliża się do 20-stu. Najniższe absolutne maximum przypada na marzec 1964 (zaledwie 4,8°C).

Wykres 1.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Wykres (2) przedstawia najniższe maksima marca. Co zaskakuje, najwyższa wartość tego parametru przypada na rok 1882 (5,1°C), najniższa – na 1987 (-11,7°C). Jednak mimo, że rekordowo wysoka najniższa Tmin w przedstawionym okresie jest tak odległa w czasie, obecna krzywa uśredniona (ok. 0,5°C) jest znacznie wyższa od ówczesnej (ok. -2,5°C).

Wykres 2.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto (3) uśrednione najwyższe / średnie / najniższe Tmax marca w ujęciu dekadowym.

Wykres 3.

Dane: OA-SMW-TNW-PIM- PIHM-IMGW/PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

W XXI stuleciu marzec nabiera coraz bardziej wiosennego charakteru.

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu, w ciągu stulecia średnia temperatura marca wzrosła w Warszawie z około 1°C do prawie 4°C. Widoczny przełom w kierunku zdecydowanej dominacji niezimowych marców, nastąpił w początkach dekady lat 1970-tych.

Dane PIM / PIHM / IMGW-PIB, seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Zimowy marzec 2013 roku (jak dotąd ostatni) był szokiem dla wielu osób. A jednak jego temperatura (-1,8°C) nie dosięga granicy skrajnie zimnych; najniższa wartość przypada na rok 1942 (-3,5°C). Najcieplejszy jest marzec 2007 roku (7,1°C).

Nie zanosi się na to aby marzec tegoroczny znalazł się w kategorii zimnych.

VarsoviaKlimat.pl

Jak wskazuje linia trendu na poniższym wykresie, w ciągu 143 lat średnia temperatura grudnia wzrosła w Warszawie z ok. -2°C do ok. 0°C, mamy więc do czynienia ze zmianą o około 2 stopnie, bliską listopadowej. Najcieplejszym w tym okresie jest grudzień 2015 (4,7°C), najzimniejszym – 1969 (-8,7°C).

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Od szeregu lat grudzień wydaje się tracić swój zimowy charakter (w znaczeniu przewagi warunków mroźno-śnieżnych). Krzywa jego 10-letniej średniej ruchomej wyraźnie przekracza zero. Po roku 2012 tylko jeden grudzień miał średnią temperaturę poniżej zera (-1,1°C w 2021), a ostatni z mojej kategorii skrajnie zimnych to rok 2010. Grudnie „zimowe” zapewne będą się zdarzać w przyszłości (choć prawdopodobnie coraz rzadziej) i moim zdaniem przynajmniej 1 albo 2 takie trafią się w obecnej dekadzie.

VarsoviaKlimat.pl

Podstawową informacją dotyczącą ciepłoty sezonu jesiennego jest jego średnia temperatura wieloletnia. W opracowanym przeze mnie okresie 1881-2020 widać na wykresie, że trend wzrostowy zaczyna się w dekadzie 2001-2010, czyli później niż w przypadkach wiosny i lata; jest za to na tyle znaczny, aby „nadrabiać zapóźnienie”. Wartość temperatury wzrosła w dekadzie 2001-2010 w stosunku do poprzedniej (1991-2000) o 0,99°C, a w kolejnej o 0,94°C wobec dekady 2001-2010. To poważna zmiana.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Przebieg ocieplenia widać dokładniej na wykresie średnich temperatur rocznych. Jak w przypadkach innych sezonów, także dla jesieni widać zanik sezonów skrajnie chlodnych w ostatnich dekadach. Ostatnim takim jest (jak dotąd) jesień 1998 (6,50°C). Najcieplejszy jest sezon 2006 (11,07°C). Najzimniejszy należy do roku 1941 (5,30°C).
Wyraźnie widać, że od jesieni 1999 roku rozpoczął się trwający do dziś trend wzrostowy; to już niemal ćwierć wieku. Najzimniejsza w okresie 1999-2023 jesień przypada na rok 2007; atoli jej średnia temperatura (8,00°C) i tak przewyższa wartości dla wszystkich 30-letnich okresów referencyjnych sięgających roku 1930, a od późniejszych jest niewiele niższa (najwyższa dla 1981-2010 to 8,54°C).

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Poniższy wykres przedstawia liczby sezonów jesiennych (IX-XI) w dekadach ze średnią temperaturą powyżej górnej (8,90°C) i poniżej dolnej (8,40°C) granicy normy dla tej pory roku z 30-lecia 1981-2010. W dekadzie 2011-2020 stosunek tych pierwszych do tych drugich jest identyczny jak w przypadku lata, czyli 10:0.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Kolejny wykres ukazuje ewolucję sezonu jesiennego, nieco inną niż pozostałych sezonów. Zwraca uwagę spadek udziału dni ciepłych w dekadzie 1971-1980 (w zakresach temperatur maksymalnych). Od tej pory ich wzrost jest jednak wyraźny a w przypadku liczby dni 20°C+ jest nader zrównoważony. Jak w przypadku innych sezonów, wybija się na czoło ogólne ocieplenie w dekadzie 2011-2020.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

A oto zakresy temperatur minimalnych. Wykres ten ukazuje, że wzrost temperatur minimalnych jest większy, niż maksymalnych. W dekadzie 2011-2020 poważnie spadła liczba dni z temperaturami ujemnymi.

Dane bazowe: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Seria homogeniczna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Wiadomo już, że jesień 2023 roku zaliczy się do skrajnie ciepłych, a wartość średnia dla trzylecia 2021-2023 będzie podobnie wysoka jak dla dekady 2011-2020.

VarsoviaKlimat.pl