W sobotę 1 stycznia 2023 roku na stacji Warszawa-Okęcie oficjalnie zanotowano 18,9°C (oczywiście w miejscu zacienionym). Były doniesienia o nawet 20 stopniach w okolicach miasta! Rzecz jasna, jest to historyczny rekord ciepła nie tylko dla stycznia, lecz dla całej zimy meteorologicznej w stolicy. Wszyscy wiemy, że dni z taką temperaturą (w porze dziennej) nie są u nas niczym nadzwyczajnym w środku lata. Zobaczmy, jak ten dzień wyglądał w Warszawie.

Spacer po parku, ławeczka do wygrzewania się w słońcu, cóż za problem? Przecież to nie zima, tylko styczeń (czyli wiosna). 😉

Lodowisko przy Parku Bródnowskim zamieniło się w estetyczne jeziorko.

Tłumy na Placu Zamkowym korzystają z ocieplenia klimatycznego (jednak jego negatywne konsekwencje będą z czasem coraz bardziej dotkliwe). Kurtka okazała się zbyt ciepłą, wystarczy t-shirt w środku tzw. „zimy”.

Wystawione stoliki, obsługa, kawa, herbata, piwo itd. w słonku na wolnym powietrzu. To nie Rzym, to Warszawa w styczniu.

Nie wiedzieć czemu, na rynku Starego Miasta przyszykowano dla chętnych łyżwy zamiast kajaków, choć to przecież jezioro, a nie lodowisko. Czy za rok łyżwy się przydadzą?

VarsoviaKlimat.pl

W środę 5 kwietnia 2023 roku nad ranem najniższa temperatura dobowa zanotowana na stacji Okęcie wyniosła -5,2°C. Jest to najniższa temperatura oficjalnie odnotowana w kwietniu od 20 lat (w 2003 roku było -5,3°C). Czy silne ochłodzenie w początkach kwietnia jakiego doświadczamy obecnie, zaprzecza tezie o ociepleniu naszego klimatu? Niekoniecznie.

Poniższy wykres ukazuje najniższe temperatury odnotowane w kwietniu w stolicy od 1923 roku, czyli od początku prowadzenia w Warszawie oficjalnych pomiarów temperatury na stacjach zlokalizowanych w oddaleniu od intensywnej miejskiej zabudowy. Parametr temperatury minimalnej jest bardzo wrażliwy na wpływ tzw. miejskiej wyspy ciepła (nagrzanych ścian, asfaltu, różnych emisji itd.). Dotyczy to w szczególności Tmin notowanych wiosną, gdy stosunkowo silne promieniowanie słoneczne nagrzewa miasto w istotnym stopniu nawet w okresach niskich temperatur powietrza. Dość powiedzieć, że wczoraj nad ranem na położonej wewnątrz miasta stacji Bielany odnotowano tylko -2,6°C.

Dane bazowe: stacje PIM-PIHM-IMGW/PIB. Seria pierwotna. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

Jak widać, stałość wiekowej linii trendu jest wręcz uderzająca. Jej zmiana od początku do końca tego okresu jest znikoma, zasadniczo trzyma się na poziomie -3 stopni Celsjusza. To jest normalna najniższa temperatura dla kwietnia. Najniższa wartość przypada na rok 1929 (-7,6°C), najwyższa na lata 1932 i 1937 (0,1°C). Te dwa ostatnie roczniki są jedynymi w ostatnim stuleciu w których najniższe Tmin są powyżej zera, co oznacza, że przymrozki w kwietniu są zjawiskiem absolutnie normalnym i wręcz „obowiązkowym” w Warszawie. Odnotowane wczoraj -5,2°C to wartość z kategorii skrajnych, jednak ma prawo się wydarzyć w kwietniu. W latach 1923, 1929, 1931, 1936, 1944, 1952, 1986, 1989, 1990, 1996, 2002 i 2003 najniższe temperatury kwietniowe były równie niskie bądź niższe niż w kwietniu tegorocznym.

Nie jest też największym mrozem odnotowanym historycznie w dniu 5 kwietnia, dla którego palmę pierwszeństwa w dalszym ciągu dzierży rok 1811 (-8,8°C według obserwatora, moje obliczenie dla serii homogenicznej to -9,6°C).

VarsoviaKlimat.pl

Śnieg zaczął prószyć w stolicy w piątek 17 listopada w godzinach wieczornych, lekko prószył przez całą noc, aż rano dnia następnego na Okęciu zmierzono oficjalnie pokrywę 3 cm tego, co popularne media lubią nazywać „białym puchem” (faktycznie to nie żaden „puch”, tylko mokry, osiadły ciężki śnieg). Dnia 19-ego rano pozostawały na ziemi 2 cm, a więc sezon śniegowy 2023/2024 można uznać za rozpoczęty.
Czy 18 listopada jest wczesną datą dla pierwszego śniegu na ziemi (minimum 1 cm), czy przeciwnie – późną? Oto uśrednione daty pierwszej sezonowej pokrywy śnieżnej w Warszawie dla dekad, począwszy od początku XX wieku:

1900-1909 – 25/11, 1910-1919 – 16/11, 1920-1929 – 3/12, 1930-1939 – 30/11, 1940-1949 – 26/11, 1950-1959 – 30/11, 1960-1969 – 23/11, 1970-1979 – 28/11, 1980-1989 – 5/12, 1990-1999 – 28/11, 2000-2009 – 21/11, 2010-2019 – 5/12.

Jak widać, 18 listopada jest relatywnie wczesną datą dla pierwszej pokrywy śnieżnej, wyprzedzając najbardziej typowy termin o około tydzień. Nie jest to jednak tak sensacyjnym wydarzeniem, jak to malują niektóre media. Śnieg w listopadzie to normalne zjawisko w naszym kraju.
Poniższy wykres przedstawia średnią zsumowaną pokrywę śniegu w listopadzie w dekadach.

*Obliczenie własne.

Jak widać, ilość śniegu wykazuje pewną cykliczność i stabilizację. Wyjątkiem jest dekada 1911-1920, gdy wskaźnik jest znacznie wyższy, na co decydujący wpływ ma jeden skrajnie mroźny i śnieżny listopad 1919 roku.
Także wykres liczby dni z pokrywą śnieżną (min. 1 cm) nie wskazuje, aby śnieg w listopadzie miał na trwałe zaniknąć w związku z ociepleniem klimatu. Choć warto zauważyć, że od roku 2011 począwszy, żaden listopad nie miał więcej niż czterech dni ze śniegiem na ziemi. Może tegoroczny (2023) przerwie tę serię?

*Obliczenie własne.

Poniżej ilustracja średnich dobowych temperatur maksymalnych w listopadzie w okresach 1961-1990 („klasycznym” punktem odniesienia) oraz w XXI stuleciu. Miesiąc ten ociepla się, proces którego (jak dotąd) nie mogły odwrócić ani nawet zahamować sporadyczne „ataki zimy” jak ten obecny.

Dane: IMGW-PIB.

Sporadyczne, na ogół krótkotrwałe epizody mroźno-śnieżne są czymś normalnym w listopadzie (zwłaszcza w jego drugiej połowie) i nie należy zakładać, że w przewidywalnej przyszłości całkowicie znikną z powodu ocieplenia klimatu. Wiele wskazuje jednak na to, że coraz bardziej będą się wyróżniać na tle coraz cieplejszych pozostałych dni listopadowych. Przy czym pamiętać trzeba, że proces ocieplenia nie ma charakteru liniowego, podlega wahaniom. Dlatego listopady bardzo zimne, a może nawet z wieloma dniami mrozu będą się zdarzać, choć prawdopodobnie coraz rzadziej.

VarsoviaKlimat.pl

Najwyższa wartość ciśnienia atmosferycznego zmierzona wczoraj (20 marca) na stacji Okęcie (źródło: Ogimet.com) wynosi 1046,1 hPa (zredukowane do poziomu morza). Jest najwyższe od roku 2006, w którym 24 stycznia zanotowano 1051,1 hPa. Było spowodowane wpływem silnego wyżu arktyczno-kontynentalnego, który tego samego dnia nad ranem przyniósł spadek temperatury powietrza do -27,1°C (tak silny mróz później nie pojawił się w Warszawie).

Wczorajszy odczyt nie jest jednak rekordem najwyższego ciśnienia dla naszego miasta, gdyż ten wynosi 1063,9 hPa i przypada na 23 stycznia 1907 roku. Nie jest to też rekord dla miesiąca marca, gdyż ten (1047,9 hPa) zanotowano dawno temu, a mianowicie 6 marca 1852.

Najwyższe wartości ciśnienia (w sprzyjających sytuacjach barycznych) występują w Warszawie zimą, stosunkowo najniższe – latem.

VarsoviaKlimat.pl

25 lutego tego roku padł w stolicy rekord ciepła nie tylko dla tego miesiąca roku, ale także dla całej zimy meteorologicznej (XII-II). Na stacji Okęcie zanotowano 18,3°C – oczywiście w cieniu (poprzedni rekord wynosił 17,2°C, z 25 lutego 1990 roku). To temperatura typowa dla maja.

Dogrzewało słońce, panowała atmosfera niemal pełni wiosny (brakowało tylko świeżej zieleni i kwiatów). Zaskoczeni tym ciepłem przechodnie często zdejmowali swoje ciepłe palta i kurtki, jak widać na poniższych zdjęciach. Trudno uwierzyć, że Warszawa mogła tak wyglądać w lutym, ale w związku z ocieplaniem się naszego klimatu może już czas, aby przestać się temu dziwić.

Ogród Saski. Fot. Benwars / VarsoviaKlimat.pl

Krakowskie Przedmieście. Fot. Benwars / VarsoviaKlimat.pl

Krakowskie Przedmieście obok pomnika Kopernika. Fot. Benwars / VarsoviaKlimat.pl

Nowy Świat. Fot. Benwars / VarsoviaKlimat.pl

VarsoviaKlimat.pl

3 października 2023 roku został pokonany historyczny ogólnopolski rekord ciepła dla października (nowy to 29,3°C w Legnicy). W Warszawie tak gorąco nie było, a jednak odnotowane formalnie na Okęciu 25,8°C to pierwszy gorący dzień (Tmax ≥ 25,0°C) w tym miesiącu od 57 lat. (W latach 1967-2022 oficjalne maksimum dobowe ani razu nie dobiło w październiku do 25 stopni).

W moim artykule pt. „Ostatnie gorące dni październikowe były w roku 1966” – opublikowanym dwa lata temu – przewidywałem, że październikowe gorąco pojawi się ponownie, w związku z trwającym ociepleniem klimatycznym tego miesiąca. I faktycznie tak się stało dwa lata później.

Zwracam przy tej okazji uwagę, że na początku września b. r. (artykuł pt. „Przebieg temperatury września w okresie 1881-2022”) przewidywałem wystąpienie rekordowo ciepłego września „w najbliższej (kilkuletniej) przyszłości.” Stało się to już w tym roku.

Wykres najwyższych maksimów października w okresie 1881-2023 wskazuje na wzrost tego parametru (uśrednionego) od około 19,3°C do ok. 22°C. Najwyższa Tmax w tym okresie to 27,5°C (1942), najniższa 12,4°C (1936).

Dane: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

W okresie 1881-2020 wartości średnie dekadowe wskazują na wzrost w październiku liczby dni z Tmax 15,0°C+ z około 7,3 do ok. 10,5, oraz wzrost liczby dni 20,0°C+ z ok. 1,6 do ok. 2,4. Ten ostatni wynik może się nie wydawać imponującym, jednak warto dostrzec, jak istotny wzrost ma miejsce w dekadzie 2011-2020.

Dane: OA / SMW / TNW / PIM / PIHM / IMGW / IMGW-PIB. Opracowanie VarsoviaKlimat.pl.

VarsoviaKlimat.pl